درمان ارتودنسی اصطلاحی عام است که به منظور اصلاح بینظمیها و نامرتبیهای دندان انجام میشود؛ البته ردیف و مرتب کردن دندانها تنها فایده ارتودنسی نیست.
ارتودنسی اختلالهای بایت را رفع و لبخند را زیباتر میکند و سلامت کلی دهان و دندان را ارتقاء میدهد. مزایای ارتودنسی دندان کودکان سریعتر به نتیجه میرسد، چون رشد طبیعی معمولاً درمان را تسهیل میکند.
البته بزرگسالان نیز میتوانند از درمان ارتودنسی بهره بگیرند، امروزه دندانپزشکان به کمک روشهای پیشرفته بیماران بیشتری را با رعایت استانداردهای بالاتر درمان میکنند.
ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره مند می شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان ها توضیح دهیم.
دندان ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی کنند. در بعضی افراد دندان ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین ترتیب نامرتب و شلوغ خواهند بود.
نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان ها برمی گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان ها بزرگ باشند که دراین صورت دندان ها شلوغ به نظر می رسند. برعکس این حالت هم باعث می شود، بین دندان ها فاصله ایجاد شود.
قبل و بعد از ارتودنسی
زمان مناسب برای انجام ارتودنسی
زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی به نوع نا مرتبی دندان ها و همچنین تشخیص پزشک بستگی دارد.
در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، بهعنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایینشان عقبتر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان، سالهای قبل از بلوغ است زیرا این هنگام، زمانی است که میتوان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان این ناهنجاریها استفاده کرد. بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانمها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه میشود.
در مورد مشکلاتی که صرفاً مربوط به دندانها میشود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان حوالی ۱۲سالگی است. بر اساس توصیه انجمن دندانپزشکان آمریکا (ADA) بهترین سن ویزیت جهت دندانپزشک عمومی مقارن با رویش دندانهای شیری یعنی حدود ۷ سال اول تولد میباشد.
اگر مشکل مربوط به فک باشد و این مشکل تا قبل از دوران بلوغ فرد تشخیص داده نشود، بیمار ممکن است نیاز به جراحی فک پیدا کند؛ بنابراین تشخیص به موقع (محدوده سنی ۶ تا ۱۰ سالگی) میتواند باعث جلوگیری از جراحی فک و صورت، و تأمین زیبایی در سن بالاتر میشود.
با این حال برای ارتودنسی محدودیت زمانی معمولاً وجود ندارد و تا زمانی که دندان در دهان سالم است میتوان این درمان را انجام داد؛ ولی هرچه سن کمتر باشد بهتر است.
انواع روش های ارتودنسی
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی دیمون
ارتودنسی نامرئی
ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی فانکشنال
ارجحیت انواع روش های ارتودنسی
به طور کلی درمان های ارتودنسی را می توان در دو گروه کلی تقسیم بندی کرد:
یک گروه از درمانهای ارتودنسی برای تصحیح دندانها است و یک گروه از درمانها برای رفع ناهنجاری فکی می باشد که در هر نوع از درمان ها نیاز به دستگاه مخصوصی برای رفع ناهنجاری می باشد.
در صورتی که بیمار دارای ناهنجاری دندانی و یا فکی به موقع مراجعه نماید و همکاری خوبی داشته باشد، می توان مشکلات بیمار را به راحتی با ارتودنسی درمان نمود ولیکن اگر بیمار به موقع مراجعه ننماید و همکاری خوبی در حین درمان ارتودنسی نداشته باشد و یا شدت ناهنجاری فکی بسیار زیاد باشد، ممکن است نیاز به جراحی فک برای رفع مشکل فکی وجود داشته باشد.
در اینگونه موارد ابتدا بیمار تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرد و بعد از آن تحت جراحی واقع می شود.
ارتودنسی متحرک و ثابت
عوارض ارتودنسی
مهمترین عامل ایجادکننده عوارض نامطلوب درمان ارتودنسی به مهارت فرد درمانکننده ارتباط دارد.
اگر فرد درمانکننده در این حیطه تخصص نداشته باشد امکان بروز خطا در مرحله تشخیص، طرح درمان، انجام درمان و نگهداری نتایج درمان وجود دارد.
متأسفانه این خطاها شایعترین و غیرقابل جبرانترین مشکلاتی هستند که در درمانهای ارتودنسی در جامعه دیده میشوند.
این خطاها عمدتا مربوط به عدم توانایی در برآوردهکردن انتظارات بیمار، کشیدن نادرست دندان، بههمزدن نیمرخ بیمار، تبدیلکردن بیماری که با ارتودنسی قادر به بهبود وضعیت بوده به بیماری که نیاز به جراحی فک دارد، پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه و کوتاه شدن ریشه دندانها بهدلیل اعمال نیروی نامناسب است.
به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است.
این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
مدت زمان درمان
ممکن است طول دوره درمان از آن چیزی که پیشبینی شده کوتاهتر یا طولانیتر شود. درمان معمول ارتودنسی که بهطور صحیح و کامل انجام میشود در اغلب موارد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه خواهد بود.
عمدهترین دلایل افزایش دوره درمان ملاحظهکاری در طرح درمان، بیماریهای زمینهای و عدمهمکاری بیمار در مراجعه منظم و اجرای دستورات یا شکستگی وسایل طی درمان است. در این صورت ممکن است از کیفیت نهایی درمان نیز کاسته شود.
درد ناشی از ارتودنسی
در ابتدای درمان ارتودنسی و پس از قرار گرفتن براکت ها، ممکن است بیمار کمی احساس درد و ناراحتی داشته باشد. این مشکل پس از مدت کوتاهی برطرف شده و احساس درد دندان از بین خواهد رفت.
هزینه های انجام ارتودنسی
هزینه های درمان ارتودنسی به عوامل زیادی بستگی دارند. با این وجود این هزینهها معمولا به صورت یکجا پرداخت نمیشوند.
حتما در جلسه اول مشاوره با متخصص ارتودنسی درباره نحوه پرداخت هزینهها صحبت کنید. این عوامل عبارتند از:
نوع درمان
طول مدت درمان
میزان به هم ریختگی دندانها
نیاز به درمانهای جانبی مانند جراحی فک در کنار ارتودنسی
دستمزد متخصص
چگونه دندان های سیم کشی شده ی خود را بشوییم؟
از یک خمیر دندان با فلوراید و یا یک دهانشویه با فلوراید، به عنوان یکی از مواد اصلی برای شستشو مواد غذایی داخل دهان، استفاده کنید.
این راه حلی مناسب ،برای مواد ی که حتی مسواک هم قابل پاکسازی آنها نیست می باشد .
هر دندان با سیم کشی را ، با دقت از بالا تا پایین و از قسمت انتها ی دندان ها به بالا ، به آرامی مسواک بزنید بعد از اینکه همه ی دندان های خود را با مسواک خوب شستید ، از قلم موی بین دندان استفاده کنید که این را از پایین به بالا و سپس از پایین بین دو سیم کشی به بالا حرکت دهید .
اطمینان حاصل کنید ،که تمام سطوح را کاملا خوب تمیز کرده اید و بعد به سراغ بخش بعدی بروید این عمل را تا زمانی که تمام دندان ها کاملا تمیز شده اند، تکرار کنید.
آیا ارتودنسی برای گفتار مشکلی ایجاد میکند؟
در روزهای اولیه درمان ارتودنسی ممکن است بیمار کمی نوک زبانی صحبت کند اما با گذشت چند روز بیمار به براکت ارتودنسی عادت می کند و می تواند به راحتی کلمات را تلفظ کند.
این وضعیت ممکن است در ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی کمی بیشتر طول بکشد.